İhbar Süresi ve İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar Süresi Nedir?

İhbar süresi, çalışan veya işverenin fesih iradesini tebliğ etmesinden itibaren ortaya çıkan bildirim süresine denir. Hangi durumlarda ihbar süresi aranmaz, ihbar tazminatı nedir sorularını sizler için cevapladık.

Türk İş Hukuku'nda iş sözleşmelerinin feshi (istihdamın sonlandırılması) iki ana başlıkta ele alınmaktadır. Bunlardan ilki "Belirli süreli iş sözleşmelerinin feshi" diğeri ise "Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshi"dir.

Belirli süreli iş sözleşmeleri, sürelerinin sonunda kendiliğinden sona erer. Bu sebeple ihbar süresi aranmaz.

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ise, çalışanın hizmet verdiği sürelere göre İş Kanunu'nda ihbar süreleri belirtilmiştir.

İhbar süresi çalışanın hizmet süresine göre değişmektedir. Peki 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 17'nci maddesi hükmüne göre ihbar süresi ne kadar?

• İşe giriş tarihinden 6 aya kadar hizmet: 14 gün,
• 6 aydan 18 aya kadar hizmet: 28 gün,
• 18 aydan 36 aya kadar hizmet: 42 gün,
• 36 aylık hizmet ve sonrasında: 56 günlük ihbar süresi geçerlidir.

İhbar Süresinde İş Arama İzni

İhbar süresinde, çalışan yeni iş aramak için izin alma hakkına sahiptir. İş Kanunu'nun 27'nci maddesinde, "Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur…" denilmiş ancak "bildirim süreleri" ile sınırlı olmak kaydıyla bu iznin verileceği belirtilmiştir. Bu maddeye uyulmaması hâlinde ise ikinci ve üçüncü fıkralarda "İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder." hükmüyle yaptırıma bağlanmıştır. "İş arama izni" olarak bilinen bu izin türü, ihbar süresi boyunca iş günü başına 2 saattir.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, Kanun kapsamında tanınmış bir hak olup, tarafların belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ihbar sürelerine uymadan fesih hakkını kullandıkları takdirde, bu sürelere uymayan çalışan veya işveren tarafından ödenmesi gereken tazminattır. İhbar tazminatı ve ihbar süresi hesaplamaları yapılırken, brüt ücrete çalışanın yemek ve yol yardımı gibi sosyal hakları da dâhil edilir. Çalışanın yol ya da yemek yardımını ayni ya da nakdi olarak almasının bir önemi yoktur. Bu nedenle çalışana; yemek ücretinin ödenmesi, yemek kartı verilmesi ya da yemeğin iş yerinde çıkması fark etmeksizin tazminat hesabına dâhil edilir. Ayrıca gelir vergisi ve damga vergisi dışında ihbar tazminatından herhangi bir kesinti yapılamaz.

İhbar Tazminatına Hak Kazanmanın Şartları Nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunu'nun 17'nci maddesinde belirtildiği üzere, çalışan işten ayrılacağını, işveren de çalışanın iş akdini sonlandıracağını karşı tarafa Kanun'da belirtilen süreden önce bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülük ve aşağıda belirtilen şartlar yerine getirildiği takdirde ihbar tazminatına hak kazanılacaktır. İhbar tazminatına hak kazanmak için gerekli şartlar şunlardır:

• Sözleşme belirsiz süreli olmalıdır.

Belirli süreli iş sözleşmelerinde, sözleşmeyi sonlandırmak için ayrıca bir bildirimde bulunmaya gerek yoktur. Ancak belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, sözleşmenin ne zaman sonlanacağı belirtilmediğinden, Kanun'da yer alan ihbar sürelerine uygun şekilde yazılı bildirimde bulunulmalıdır. Bu sebeple de ihbar tazminatı yalnızca belirsiz süreli iş sözleşmesinin varlığı durumunda söz konusu olmaktadır.

• İş sözleşmesinin feshi haklı bir nedene dayanmamalıdır.

İş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak fesheden taraf, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemesi yapmayacaktır. Haklı neden olarak kabul edilen ve çalışana derhal fesih hakkı veren hâller İş Kanunu'nun 24'üncü maddesinde sıralanmıştır. İş sözleşmesi feshini bu maddede belirtilen haklı nedenlere dayandıran çalışan, ihbar süresini beklemeksizin sözleşmesini feshedebilir. Çalışan bu durumda işverene ihbar tazminatı ödemeyecektir.

Aynı şekilde İş Kanunu'nun 25'inci maddesi gereğince işverenler de "süresi belirli olsun veya olmasın aşağıdaki yazılı hâllerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir." Bu durumda işveren ihbar tazminatı ödemeyecektir.

• İş sözleşmesi, Kanun'da belirtilen ihbar süreleri karşı tarafa tanınmadan feshedilmiş olmalıdır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 17'nci maddesinde çalışanın kıdemine göre belirtilmiş olan ihbar sürelerine uyulmadan iş sözleşmesi feshedildiğinde ihbar tazminatına hak kazanılacaktır.

• Fesih bildirimi usule aykırı olmalıdır.

Kanun'da öngörülen sürelere uygun olarak yapılacak fesih bildirimi açık ve anlaşılır olmalıdır. Ayrıca ispat bakımından da kolaylık sağlayacağından fesih bildiriminin yazılı şekilde yapılması gerekmektedir. Bu kurallara uyulmadığı takdirde ihbar tazminatı hakkı doğacaktır.

Ek bilgiye ihtiyaç duymanız hâlinde lütfen müşteri temsilciniz ile irtibata geçiniz.