Malulen Emeklilik Nedir? Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?

Malulen emeklilik, mevzuatta yer aldığı ismiyle malullük aylığı; belirli sağlık sorunları nedeniyle çalışamaz hâle gelen bireylerin yararlanabileceği bir sosyal güvenlik hakkıdır. Türkiye'de bu hak, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından düzenlenmektedir ve bireylerin yaşam kalitesini korumalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bu makalede, malulen emekliliği, kimlerin malulen emeklilik hakkından faydalanabileceğini ve malulen emeklilik başvuru şartlarını detaylı bir şekilde ele alacağız.

Malulen Emeklilik Nedir?

Malulen emeklilik, sigortalı veyahut işverenin talebi üzerine Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün yahut iş kazası veya meslek hastalığı için çalışma gücünün %60'ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği tespit edilerek malul sayılan sigortalıya, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından aylık bağlanma yardımı sağlanan emeklilik müessesesidir.

Çalışanın malulen emekli sayılabilmesi için gereken en önemli husus, kişinin maluliyetinin sigortalı olarak işe başladıktan sonra ortaya çıkmış olmasıdır.

Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?

Malulen emeklilik şartları nelerdir? sorusu, sık sorulan başlıklardan biridir. Malulen emekliliğe hak kazanabilmek için öncelikli gereklilik, yukarıda bahsettiğimiz gibi sigortalının malul sayılması gerekmektedir. Bu durum Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun rapor ile tespit edilmektedir.

Ancak, malulen emekliliğin söz konusu olabilmesi için karşılanması gereken diğer önemli şartlar da şunlardır:

• Sigortalının en az 10 (on) yıllık sigortalılık süresi olmalıdır. Başka birinin bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmamaktadır.
• En az 1800 gün uzun vadeli sigorta kollarından (malullük, yaşlılık, ölüm) prim ödemesinin yapılmış olması gerekmektedir. (Çalışanın eğer eksik primi bulunuyorsa borçlanma yaparak malulen emekliliğe hak kazanılabilir.)
• Meslek hastalığı ya da iş kazası sonucu, çalışma kapasitesinde en az yüzde altmış (%60) oranında bir kayıp meydana gelmiş olmalıdır. Söz konusu iş gücü kaybının, sigortalının işe başlamasından sonra gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
• Malullük durumunun tespiti için yapılacak başvurularda sigortalılığın sonlandırılması koşulu aranmamaktadır. Sigortalılık devam ederken Kuruma başvuru yapılabilmekte ve malullük durumunun tespiti için Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk işlemi gerçekleşmektedir. Ancak sigortalının malul olduğunun tespiti sonrasında aylık bağlanabilmesi için devam eden sigortalılığın bulunmaması gerekmektedir. Sigortalı bildirim sona erdirildikten sonra maluliyet aylığı talebiyle Kuruma başvuru yapılmalıdır.

Malulen Emeklilik Başvurusu Nereye Yapılır?

Malulen emeklilik başvurusu, çalışanın bağlı bulunduğu SGK birimine dilekçe ile yapılmalıdır. Sigortalının başvuru aşamaları aşağıdaki gibidir:

• Sigortalının malulen emeklilik talebi için son çalıştığı iş yerinin bağlı olduğu SGK birimine başvurusu
• SGK'nın belirlediği bir sağlık kuruluşunda malullük oranı tespitinin yapılması
• Sağlık kuruluşunun oluşturduğu heyet tarafından maluliyet oranının incelenmesi
• Sevk olunan sağlık kuruluşunun en son vermiş olduğu raporun SGK tarafından incelenmesi
• Son olarak ise malulen emeklilik şartlarının oluştuğuna karar verilirse sigortalıya emekli maaşı bağlanması

Malulen Emeklilik Maaşı Ne Kadar?

Malulen emeklilik maaşı, sigortalının prim ödeme gün sayısı, prime esas kazanç ve malullük oranı gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ancak maluliyet oranı daha yüksek olan sigortalıya daha yüksek maaş ödenmesi muhtemel olacaktır.

Malulen Emeklilik Maaşı Ne Zaman Başlar?

Malulen emeklilik maaşı almaya hak kazanan sigortalının maluliyet raporu, malullük aylığı talebinde bulunulan yazılı başvurunun tarihinden önceyse, başvurunun yapıldığı tarih esas alınır. Ancak raporun tarihi, yazılı başvurudan sonraysa, maluliyet raporunun tarihi dikkate alınır. Memur olan sigortalılar için ise, maluliyet sebebiyle işten ayrılma tarihlerini izleyen ayın başlangıcından itibaren malullük aylığı alma hakkı doğar.

Malulen Emeklilik Maaşı Hangi Hâllerde Kesilir?

Malulen emekliliğe hak kazanan bireylerin malullük durumları devlet tarafından belirli periyodlarda kontrol edilmektedir. Malulen emeklilik maaşı belirli durumlarda kesilmektedir. Bu hâller:

• Malullük aylığı alan emeklinin sigortalı olarak Türkiye'de veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlaması,
• Düzenli kontrol sonucunda, emeklinin maluliyetine neden olan durumun ortadan kalktığının anlaşılması.

Malulen emeklilik aylığı, sigortalı olarak işe başladıktan sonra ödeme dönemi başında kesilen sigortalının, işten ayrıldıktan sonra yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere; kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk defa malul hâle geldiği sigortalılık statüsü ve görevi dikkate alınarak yukarıda belirtilen usul ve esaslara göre maluliyet hâlinin tekrar incelenmesi ve devam ettiğine dair karar verilmesi kaydıyla, Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında memur vb. statüde çalışıyorsa görevinden ayrıldığı tarihi, diğer statülerde ise istek tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malullük aylığı hesaplanarak bağlanacaktır.

Malullük aylığı almakta iken çalışma nedeniyle aylığın kesilmesi gerektiği daha sonra tespit edilen sigortalılara yersiz ödenen aylıklar, çalıştıkları süreler esas alınarak geri talep edilmektedir.

Malulen Emeklilik Kontrol Muayenesi Nedir?

Kontrol muayenesi, malulen emekli olan sigortalıların sağlık durumlarının periyodik olarak değerlendirilmesi sürecidir. Bu muayeneler, SGK tarafından belirlenen aralıklarla yapılır ve sigortalının çalışma gücündeki değişiklikleri belirlemek için gerçekleştirilir. Eğer kontrol muayenesi sonucunda, sigortalının sağlık durumunda önemli bir iyileşme olduğu ve malullük oranının %60'ın altına düştüğü tespit edilirse malulen emeklilik maaşı kesilecektir. Malullük durumu aynı oranda devam ediyorsa birey maaş almaya devam eder. Ancak maluliyet oranında bir değişme oldu ise malulen emeklilik maaşı yeniden hesaplanacaktır. Bu süreç, sigortalıların haklarının korunması ve sistemin adil bir şekilde işlemesini sağlamak amacıyla yapılmaktadır.

Hangi Hastalıklar Malulen Emeklilik Kapsamındadır?

Malulen emekliliğe sebep olacak süreç çeşitli sağlık sorunları nedeniyle gerçekleşebilir. Ancak, her hastalık malulen emeklilik için geçerli bir sebep olarak kabul edilmeyebilir. Malulen emeklilik kapsamına giren hastalıkların belirlenmesi süreci, sigortalının sağlık durumunun detaylı bir değerlendirilmesini içerir. Bu değerlendirme, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yetkilendirilmiş sağlık kurulları tarafından yapılır. İşte malulen emeklilik kapsamına girebilecek bazı hastalık örnekleri:

"Kanser, beyin tümörü, organ nakli, parkinson sendromu, multipl skleroz (MS), zekâ gerilikleri, serebral palsi, epilepsi, behçet hastalığı, tüberküloz, retina kanaması, uzuv kaybı, siroz, anemi, şizofreni, demans, AIDS ve bipolar bozukluk."

Ek bilgiye ihtiyaç duymanız hâlinde bizimle iletişime geçiniz.